Zainspirowana wspomnieniami znanego kompozytora, Władysława Szpilmana, opowieść o tragicznych losach osamotnionego wśród ruin "warszawskiego Robinsona", usiłującego przeżyć dramatyczne wydarzenia roku 1944: stłumienie Powstania Warszawskiego, przymusową ewakuację ludności i bezwzględną zagładę miasta.
Po upadku powstania warszawskiego pozostaje w ruinach miasta samotny mężczyzna, Rafalski, "warszawski Robinson". Ratuje od śmierci Krystynę. Niemcy wysadzają w powietrze resztki miasta, zamieniają je w gigantyczne rumowisko. Żyją tu także trzej powstańcy (chcą przedostać się na prawy brzeg Wisły; jeden z nich Andrzej, zakochuje się w Krystynie) oraz sowiecki spadochroniarz, który drogą radiową przesyła wiadomości o ruchach wojsk niemieckich...
Film powstawał w warunkach zaostrzonej cenzury komunistycznych władz wymuszających liczne zmiany w scenariuszu i wypaczających pierwotny zamysł scenarzystów, który zrealizował dopiero 50 lat później Roman Polański filmem "Pianista".
Produkcja: 1950
Premiera: 7 grudzień 1950
Reżyseria:
Muzyka:
muzyka ostatecznej wersji; nie pojawia się w czołówce
muzyka w pierwotnej wersji filmu
Obsada:
Piotr Rafalski
Krystyna
Andrzej, bojowiec AL
Jan, bojowiec AL
Julek, bojowiec AL
Wieniamin Trusieniew
"Fiałka" ("Fiołek"), sowiecki radiotelegrafista; występuje jedynie w "Mieście nieujarzmionym"
polski generał; występuje jedynie w "Mieście nieujarzmionym"
występuje się jedynie w "Mieście nieujarzmionym"
obergruppenfuhrer Fischer
oficer niemiecki współdecydujący o zniszczeniu Warszawy
polski generał; występuje jedynie w "Mieście nieujarzmionym"
niemiecki szabrownik
generał niemiecki
oficer WP; występuje jedynie w "Mieście nieujarzmionym"
sierżant Klimczak "Florian"; występuje jedynie w "Mieście nieujarzmionym"
oficer niemiecki grający na fortepianie "Sonatę księżycową" Beethovena
nazwisko aktora pojawia się jedynie w napisach "Miasta nieujarzmionego"
niemiecki szabrownik
nazwisko aktora pojawia się jedynie w napisach "Robinsona warszawskiego"
oficer SS; nazwisko aktora pojawia się jedynie w napisach "Robinsona warszawskiego"
oficer radziecki; nazwisko aktora pojawia się jedynie w napisach "Robinsona warszawskiego"
major radziecki; nazwisko aktora pojawia się jedynie w napisach "Robinsona warszawskiego"
oficer niemiecki; nazwisko aktora pojawia się jedynie w napisach "Robinsona warszawskiego"
żołnierz niemiecki; nazwisko aktora pojawia się jedynie w napisach "Robinsona warszawskiego"
żołnierz radziecki; nie występuje w czołówce; występuje jedynie w "Mieście nieujarzmionym"
kierowca-żołnierz polski; nie występuje w czołówce; występuje jedynie w "Mieście nieujarzmonym"
żołnierz niemiecki uwalniający Rafalskiego; nie występuje w czołówce; występuje jedynie w "Mieście nieujarzmionym"
oficer radziecki; nie występuje w czołówce
kobieta w oknie; nie występuje w czołówce
żołnierz niemiecki biorący udział w wysadzaniu Warszawy; nie występuje w czołówce; informacja pochodzi z wywiadu z Różewiczem opublikowanym w numerze 33 Magazynu "Gazety Wyborczej" w roku 2001
i inni
Notatka:
Losy filmu są niezwykle skomplikowane. Pierwsza wersja scenariusza autorstwa Jerzego Andrzejewskiego i Czesława Miłosza powstała już w roku 1945. Scenariusz był inspirowany wspomnieniami Władysława Szpilmana i opowiadał o - analogicznie do powieści Defoe - ludzkiej samotności i zagrożeniu. Robinson był świadkiem zagłady miasta, swego świata. Dziewczyna Krystyna, którą uratował od śmierci i pokochał, odeszła z innym - powstańcem Andrzejem. Robinson, znów samotny jak na początku, zginął od przypadkowej kuli tuż przed wyzwoleniem Warszawy. Jednak kierownictwo "Filmu Polskiego" wysunęło wobec scenariusza szereg zastrzeżeń i postanowiło o zrealizowaniu w pierwszej kolejności filmu "bezpośrednio opowiadającego o powstaniu warszawskim". Film taki w ostateczności nie powstał. Jednocześnie cały czas trwały prace nad zmianami w scenariuszu (w wyniku tych zmian swoje nazwisko wycofał Czesław Miłosz). Ostatecznie w 1948 skierowano do produkcji scenariusz bardzo odbiegający od wersji pierwotnej: obok Rafalskiego i Krystyny pojawiło się trzech bojowników AL próbujących przedrzeć się do Rosjan na prawy brzeg Wisły. Wprowadzono też sceny obrad sztabu niemieckiego podejmującego decyzje o zniszczeniu miasta, a na początku i końcu filmu miały pojawić się sceny współczesne: pierwszy epizod miał pokazywać członków rządu, którzy, oglądając ruiny Warszawy, podejmują decyzję odbudowy. Epizod końcowy miał eksponować efekty tej decyzji. W wyniku dalszych przeróbek klamra ta została ze scenariusza usunięta. W 1949 powstała pierwsza wersja filmu, w której jeszcze bardziej wyeksponowany został wątek bojowników AL, a w ostatniej scenie filmu Rafalski obserwuje przemarsz żołnierzy LWP przez Warszawę w drodze na Berlin. W tej wersji film zaprezentowano uczestnikom Zjazdu Filmowców, który odbył się w dniach 19-22 listopada 1949 w Wiśle. Pomimo wielkiej ilości zmian, całkowicie wypaczających idee scenariusza Andrzejewskiego i Miłosza, film spotkał się z olbrzymią falą krytyki, m. in. skrytykowano jako "zbyt formalistyczną" muzykę autorstwa Artura Malawskiego. Film poddano dalszym przeróbkom, wprowadzono nową postać radzieckiego radiotelegrafisty "Fiałki", który ukrywa się w ruinach Warszawy wraz z Rafalskim i AL-owcami, dokręcono wiele scen dziejących się na prawym brzegu Wisły. Powstała też nowa muzyka do filmu, tym razem autorstwa Romana Palestera. W ostateczności zmieniono też tytuł, teraz zamiast "Robinson warszawski" nazywał się "Miasto nieujarzmione". Dopiero w tej wersji film w grudniu 1950 pojawił się na ekranach.
W 2002 TVP (2 sierpnia) pokazała "pierwotną" wersję filmu. Nie jest do końca jasne, czy tak jest w istocie. Co prawda film nosi tytuł "Robinson warszawski" a treść odpowiada powyżej podanemu opisowi scenariusza (m. in. brak postaci Fiałki), ale jednocześnie słyszymy muzykę Palestera. Najprawdopodobniej jest to jedna z pierwszych przeróbek dokonanych bezpośrednio po Zjeździe w Wiśle. Jest prawie pewne, że wcześniejsza wersja filmu (z muzyką Malawskiego) nie zachowała się. [J.C.]
IMDb (angielski)
Wikipedia (polski)
02.170723
(POL) polski,
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz